Մայրենի

Անհրաժեշտ տեղերում լրացնել Ը, ոչ բոլոր բառերում կա Ը:

ա/ ակ-նբախ, ամենաընդունակ, այլընտրանք, առընթեր, գահընկեց, գիրկընդխառն, գործընկեր, գույն-զգույն, երկ-նչել, զուգընթաց, թ-րըխկ, լուսընկա, հյուրընկալ, ձեռ-նտու, մակընթաց: 

բ/ ակ-նդետ, ամենաընդունելի, անընդմեջ, գործընթաց, դասընկեր, դյուրըմբռնելի, երկընտրանք, թ-խկ, խոչ-նդոտ, կորընթարդ, համընթաց, հատընտիր, մերթընդմերթ, չընկճվել, չր-խկոց, վեր-նձյուղվել: 

գ/ ակնթարթ, ամենաընտիր, անըմբռնելի, անընդունակ, դասընթաց, ինքնըստինքյան, համընկնել, ձ-կնկիթ, մեջընդմեջ, մթ-նկա, մթ-նշաղ, նախընտրել, որոտընդոստ, չ-րըխկ, չըմբռնել, սրընթաց, օր-ստօրե: 

դ/ անակ-նկալ, անընդունելի, արագընթաց, անընտել, առընչվել, դյուրընթեռնելի, խաղընկեր, խոյընթաց, հետ-զհետե, մակընթացություն, շ-րըխկալ, չընդդիմանալ, չընկնել, վերընթաց, քարընկեց, օրընդմեջ: 

Տրված բառերն ըստ հոմանիշության բաժանի՛ր հինգ խմբի: 

 Խոշոր, երկերեսանի, առատ, մեծահռչակ, կեղծավոր, պտղաբեր, երեսպաշտ, վիթխարի, արգավանդ, նշանավոր, շողոքորթ, հանրածանոթ, ահռելի, մեծ, բեղուն, երևելի, խայտաբղետ, ականավոր, բերրի, աժդահա, չալպտուրիկ, բարեբեր, հանրաճանաչ, հսկա, անվանի: 

առատ-պտղաբեր, բերրի, բեղուն, արգավանդ, բարեբեր
ահռելի-խոշոր, մեծ, վիթխարի, հսկա, աժդահա
մեծհռչակ-նշանավոր, անվանի, հանրածանոթ, ականավոր, հանրաճանաչ
խայտաբղետ-չալպտուրիկ
երկերեսանի-կեղծավոր, երեսպաշտ, շողոքորթ

Առածները լրացրո՛ւ ընդգծված բառերի հականիշներով:

Չկա չարիք առանց բարիք:

Ջրի բերածը ջուրը կտանի:

Տերովին տերն է պահել, անտերին գայլն է կերել:

Մտնելուց առաջ միտք արա, թե ոնց պիտի դուրս գաս:

Ինչքան գետնի երեսն է, յոթ էնքան գետնի տակն է:

Պարապմունք 31

 Թեմա՝ Ամբողջ թվերի շարքը և ամբողջ թվերի համեմատումը

Տեսական նյութ

Մենք գիտենք, որ բնական (դրական ամբողջ) թվերի շարքն այնպես է կազմված, որ նրա յուրաքանչյուր թիվ ստացվում է` նախորդ թվին(սկսած 1-ից) 1 գումարելով.    1, 2, 3, 4, 5, 6 …

Ուրեմն համեմատման նշանների միջոցով կարող ենք գրել.    0 < 1 < 2 < 3 <4 <5 <6 …

Այժմ հիշենք, որ յուրաքանչյուր բացասական ամբողջ թիվ ստացվում է` նախորդից (սկսած –1-ից) 1 հանելով:Այսպիսով` ստանում ենք բացասական ամբողջ թվերի շարքը   … –6, –5, –4, –3, –2, –1։

Այս շարքում յուրաքանչյուր հաջորդ թիվ 1-ով փոքր է նախորդից։

Այսպիսով`

… < –6< –5 <–4 <–3 < –2 <–1< 0։

Միավորելով դրական և բացասական ամբողջ թվերի շարքերը և  0-ն` ստանում ենք ամբողջ թվերի շարքը.

… – 6, –5, –4, –3, –2, –1, 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6 …

Կարելի է տեսնել, որ ամբողջ թվերի շարքում յուրաքանչյուր թիվ մեծ է իրենից ձախ գրված ցանկացած թվից և փոքր է իրենից աջգրված ցանկացած թվից.

… < –6 <–5<–4< –3< –2 < –1 < 0<1 < 2 < 3 < 4 < 5 <6 < …

Ամբողջ թվերի շարքը, ի տարբերություն բնական թվերի շարքի, երկու կողմից էլ անվերջ է. չկա ինչպես ամենամեծ, այնպես էլ ամենափոքր ամբողջ թիվ։

Առաջադրանքներ(դասարանում)

1) Երկու ամբողջ թվերից ո՞րն է ավելի մեծ.

ա) դրակա ՞ն թիվը, թե՞ զրոն,

դրական

բ) բացասակա՞ն թիվը, թե՞ զրոն,

զրոն

գ) դրակա ՞ն թիվը, թե՞ բացասական։

դրական

2) x թիվը դրակա՞ն է, թե՞ բացասական, եթե`

ա) x < 0= բացասական

բ) x > 0= դրական

3) Համեմատե՛ք ամբողջ թվերը.

ա) 0 > –3, դ) –1 < 1, է) –13 < 2,

բ) –4 < 2, ե) 5 > –3, ը) –1000 < 1,

գ) –3 > –10, զ) –16 < –12, թ) 25 > –25։

4) Գրե՛ք որևէ յոթ ամբողջ թվեր, որոնք փոքր են՝

ա) 4-ից= -3,1,2,0,3,-1,-2, գ) 6-ից= 5,4,3,2,1,-1,-2, ե) –5-ից=-6,-7,-8,-9,-10,-11,-12 է) 3-ից=2,1,0,-1,-2,-3,-4

բ) 0-ից=-1,-2,-3,-4,-5,-6,-7 դ) –1-ից=0,-1,-2,-3,-4,-5,-6 զ) –10-ից=-11,-12,-13,-14,-15,-16,-17, ը) –3-ից=,-4,-5,-6,-7,-8,-9,-10։

5) Գրե՛ք հետևյալ թվերը`

ա) աճման կարգով. 31, –1, – 7, –1, 0, –11, 24, 7, – 2 ,–6,

-11,-7,-6,-2,-1,0,7,24,31

բ) նվազման կարգով. –11, –3, –7, 12, 4, –8, –17, –30, 1, 0, 13։

13,12,4,1,0,-3,-7,-8,-11,-17

6) Գտե՛ք այն բոլոր ամբողջ արժեքները, որոնք աստղանիշի փոխարեն գրելու դեպքում կստացվի ճիշտ անհավասարություն.

ա) 0 < 1 < 3, գ) –4 < 1 < 3, ե) –14 < -6 < –5,

բ) –4< -1 < 0, դ) –5 < -3 <5, զ) –28 < -23 < –22։

7) Գրի՛ առեք հետևյալ պնդումները՝ օգտագործելով անհավասարությունների նշանները.

ա) 11-ը > է 0-ից, գ) –10-ը < 0,

բ) –7-ը < է 0-ից, դ) 2-ը > 0։

8) Գրե՛ք որևէ յոթ ամբողջ թվեր, որոնք մեծ են՝

ա) –3-ից=-2,-1,0,1,2,3,4 գ) –7-ից=-6,-5,-4,-3,-2,-1,0 ե) 2-ից=3.4.5.6.7.8.9 է) –5-ից=-4,-3,-2,-1,0,1,2,

բ) –6-ից=-5,-4,-3,-2,-1,0,1,2, դ) 0-ից=1,2,3,4,5,6,7, զ) 10-ից=11,12,13,14,15,16,17, ը) 5-ից=,6,7,8,9,10,11,12։

Լրացուցիչ: 1. Գտի՛ր օրինաչափությունը և լրացրո՛ւ դատարկ վանդակը:

68

• Բաց թողած տեղերում լրացրու Է կամ Ե:

ա/ մանրէսպան, միջօրե, լայնէկրան, երբևիցէ, այժմէական, ամենաէական, աներկյուղ, առերևույթ, առէջ, բազկերակ, գետեզր, գոմեշ, դողէրոցք, ելևէջ, եղերերգ, երբևէ, էլեկտրաեռակցել, ինչևիցէ, մանրէ, հնէաբան, մանրէ, նախ-րե, չեն, չէիր, որևէ, չէինք, ստորերկրյա: 

բ/ օրեցօր, երեսուներեք, աներևույթ, էական, էլեկտրաէներգիա, էջմիածին, ինչևէ, լայնեզր, խուռներամ, ծովեզր, կիսաեփ, հրեշ, մանրէաբան, մէջք, միջ–րե, ն-րեկ, նրբերանգ, ողբերգակ, որևիցէ, չէի, պատնեշ, ջեկ, վերելակ, տիեզերք, ցայգերգ, քառասուներկու: 

գ/ օրըստօր–, աներևակայելի, անէական, աշտե (նիզակ), առերես, առօրեական, բազմերանգ, գրեթէ, երբևիցէ, երբևէ, որևիցե, որևէ, ինչևիցե, ինչևէ, երփներանգ, էակ, լայնէկրան, նրբերշիկ, չեր, վայրեջք, վերելք, Վարդգես, վերելք, վերերկրյա, ցերեկ, շքերթ: 


Կետերի փոխարեն գրի՛ր տրված հոմանիշներից ամենահարմարը: 

 Ջուրը շատ (սառն, ցուրտ, պաղ) էր, ճիշտ օրվա նման: 

…. (սիրտը շուռ եկած, տակն ու վրա եղած, ալեկոծված, հուզված, վրդովված) ծովը ծեծում էր ափերը: 

Ինչո՞ւ ես այդպես … (աներեր, հաստատուն, անսասան, անշարժ, անդրդվելի, անխախտ) նստել՝ փայտ կուլ տվածի նման: 

Մարդն այնպես … (շուտափույթ, արագ, շուտ, հապճեպ) էր քայլում, կարծես կարևոր մի բանից ուշանում էր: 

Փոքրիկը մի քիչ ոտքը կախ գցեց, հետո … (համարձակվեց, սիրտ առավ, խիզախեց, հանդգնեց) ու մոտ եկավ: 

Ի վերջո այնպիսի մի տաճար … (շինեց, կառուցեց, կերտեց), որ բոլորին զարմացրեց իր արվեստով: