Պարապմունք 37

Առաջադրանքեր

1) Հաշվե՛ք.

ա) |–3| + |+2|,         

+5

գ) 4 · |+6|

+24
բ) |–28| + |–6| – 25,     

+9
դ) 18 : |–6|

+3
ե) 2·|-5|+6·|-1|

+16
զ)13·|+2|-26

0

2) Կոորդինատային ուղղի վրա նշե՛ք A (–7), B (+2) կետերը եւ գտե՛ք այդ կետերի հեռավորությունը։ Ճի՞շտ է արդյոք, որ այդ հեռավորությունը հավասար է C (+7) եւ D (–2) կետերի հեռավորությանը։

Այո ճիշտ է

3)Խանութ բերեցին երկու արկղ սառեցրած ձուկ, ընդ որում առաջին արկղում 15 կգ-ով ավելի ձուկ կար, քան երկրորդում: Առաջին արկղն արժեր 90000 դրամ, երկրորդը` 60000 դրամ: Քանի՞ կիլոգրամ ձուկ կար յուրաքանչյուր արկղում:

30կգ և 45կգ

4) Հաշվե՛ք.

ա) (–8) +(+16),

+8

բ) (+17) + (–4),

+13

գ) (–1) +(+1),

0

դ) (+20) +(–18),

+2

ե) (–7) + (+5),

-2
զ) (+21) + (–6),

+15

է) (–1) + (+7),

+6

ը) (+15) +(–60)

-45

թ) (-10)+(-35)

-45
ժ) (-22)+(-18)

-40
ի) (+9)+(+91)

+100
լ) (+120)+(251)

+371

6.Ինչի՞ է հավասար ամենամեծ բացասական ամբողջ թվի և ամենափոքր դրական ամբողջ թվի  գումարը:

0

7)Տրված են –5, –11, +18, –9, +6 թվերը։ Գտե՛ք՝

ա) յուրաքանչյուր  թվի հակադիր թիվը,

-5=+5

-11=+11

+18=-18

-9=+9

+6=-6

բ) բոլոր  թվերը գումարեք,

-1
գ) գտեք գումարի հակադիր թիվը:

-1=+1

8)Գնացքը 3 ժամում անցավ 250 կմ։ Առաջին ժամում այն անցավ ճանապարհի 40 %-ը, երկրորդ ժամում՝ մնացածի 40 %-ը։ Քանի՞ կիլոմետր անցավ գնացքը յուրաքանչյուր ժամում։

1-ին ժամ 100կմ

2-րդ ժամ 60կմ

3-րդ ժամ 90կմ

9) լրացուցիչ, խնդիր ֆլեշմոբից:
Դասարանի բոլոր 30 սովորողները ցանկություն հայտնեցին մասնակցելու ֆուտբոլի կամ բասկետբոլի  մրցումներին: Նրանցից 15-ը ցանկություն հայտնեց մասնակցելու  ֆուտբոլի մրցումներին, իսկ  20-ը` բասկետբոլի: Քանի՞ սովորող մասնակցեց և՛ ֆուտբոլի, և՛ բասկետբոլի մրցումներին:

5

Վանի աշխարհակալ տերությունը

Առաջադրանք 1

Առաջադրանք 1Վանի աշխարհակալ տերությունը

Թվարկել Վանի աշխարհակալ տերության ստեղծման պատճառները, հետրանքները:

Վանի թագավորությունը իմ կարծիքով ստեղծվեց երկրի պատմության մեջ իր հետքը թողելու և հայերի պատություն ստեղծելու համար ստեղծեցին Վանըև արքաները նույնիսկ չնկատեցին ինչքան հզորացրին և մեծացրին Վանի թագավորությունը բայց միևնույն ժամանակ չեինել պատկերացնում որ ապագայում մի քանի արքաների պատճառով իրենց տարիների կռիվները ջուրը կնգնի և պետությունը կդառնա այսորվա չափերի

Պատմել չորս ծովերի տերության մասին:

չորս ծովերի պետությունը որը ուներ բազմաթիվ անուներ հասավ իր զորացման գագաթնակետին այսինքն չորս ծովի երկրի չափերին կառավարում էին Արգիշտի առաջինը և սուրդադի երկրորդը նրանք վոքեշնչվելեին հաղթանակներով և չեինել նկատում ինչպիսի ահռելի և հզոր պետություն են ստեղծում հյուսիսից Վանը հասնում էր Սև ծով նեռառելով Կուլխան արևմութքում հասնում էր փոքր ասիա իսկ արևելքում մինչև կասպից ծով:

Համեմատել Արգիշտի Առաջին, Սարդուրի Երկրորդ, Ռուսա Երկրորդ արքաների գործունեությունը:

Ռուսա ԲՎանի թագավորության արքա մ.թ.ա. մոտ 685-645 թթ.-ին։ Արգիշտի Բ-ի որդին և հաջորդը։ Հզոր նախորդների նման կրել է «մեծ արքա», «տիեզերաց արքա», «արքայից արքա», «Բիայնիլիի արքա» և այլ տիտղոսներ։

Գահակալման սկզբնական տարիներին, կիմերների և սակերի սպառնալից արշավանքների պայմաններում, Ռուսա Բ-ն համախմբել է ուժերը, հիմնել նոր ռազմական ամրություններ ու բերդաքաղաքներ, հիմնականում անխախտ պահել պետության սահմանները։ Մ.թ.ա. 670-ականներին նա դաշնակցել է կիմերների հետ և արշավել անդրեփրատյան երկրներ։ Ռուսա Բ-ն ռազմաքաղաքական սերտ դաշինք է հաստատել նաև սակերի հետ, որոնք այդ ժամանակ հզոր թագավորություն էին հիմնել Կուր գետի արևելյան ավազանում։

Արգիշտի Ա  Վանի թագավորության արքա մոտ մ.թ.ա. 786 թվականից։ Մենուա թագավորի որդին և հաջորդը։ Արգիշտի Ա-ի գահակալության տարիներին Վանի հայկական թագավորությունը հասել է հզորության գագաթնակետին։ Արգիշտի Ա գործունեությունը վերականգնվում է ճշգրիտ ժամանակագրությամբ շնորհիվ «Խորխոռյան տարեգրության», որում իրադարձությունները ներկայացվում են հանգամանորեն։

Սարդուրի Բ Վանի թագավորության արքա մոտ մ.թ.ա. 764 թվականից։ Արգիշտի Ա թագավորի որդին էր, գահակիցը և հաջորդը։ Սարդուրի Բ-ի գործունեության մասին պատմող տասնյակ արձանագրություններ են հայտնաբերվել Հայաստանի զանազան վայրերում (Վան, Արածանու հովիտ, Արարատյան դաշտ, Սևանի ավազան և այլն)։

բարդ և ընկերներ

բարդ-գրապահարան,գրադարան,գրասենյակ,դպրատուն,զարդապահարան,զգեստապահարան,բառախաղ,էլեկտրակայան,հեռաղոս,պատառաքաղ

պարզ- աթոռ,սեղան,զարդ,զգեստ,մուկ,գիրք,դպիր,դպրոց,տետր և բուն

ածանցավոր-մկնիկ,մուկիկ,ձմերուկ,հրատարակություն,հրատարակչություն,շուտասելուկ,բառակապակցություն,ընկերություն, կազմակերպություն և տիկնիկ

Էներգիա

• Բանվորը, կիրառելով 50 Ն ուժ, բեռը տեղափոխել է մի հարկից մյուսը: Ի՞նչ մեծություն է անհրաժեշտ նրա կատարած աշխատանքը հաշվելու համար:

Հնարավոր չէ որովհետև անցած ճանապարհի մասին չի ասում

օրինակ՝ 200 մ անցավ 50ն ուժ կիրառելով

200:50=4

A=sxf

200×50=10000

• Տղան բեռը տեղափոխելու համար կիրառել է 6 Ն ուժ, անցնել 27 մ ճանապարհ: Հաշվել կատարած աշխատանքը:
• 6×27=162
• A=sxf
• Էներգիան չափում են ջոուլով
• Էներգիան բնութագրում է մարմնի աշխատանքը չափելու ունակությամբ

Պարապմունք 36.

Հիշեցնում եմ նոյեմբեր ամսվա ընթացիկ նախագծերը:
Ժամկետը՝ մինչև նոյեմբերի վերջ:

1. Հին խնդիրների ժողովածու
2. Իմ մաթեմատիկ ընտանիքը
3. Խնդիրների տեսագրում /երկրորդ մակարդակ կամ առաջարկում են սովորողները/:
4.Ինչ հետաքրքիր, ոչ ստանդարտ  խնդիրներ կառաջարկեք մաթեմատիկական ֆլեշմոբի  նոյեմբեր ամսվա համար:

Ամբողջ թվերի գումարումը

Տեսական նյութ

Կանոն 1. Միեւնույն նշանն ունեցող ամբողջ թվերի գումարը գտնելու համար պետք է`

1. գումարել գումարելիների բացարձակ արժեքները,

2. ստացված թվից առաջ դնել գումարելիների նշանը։

Օրինակ՝
+5+(+2)=+(|+5|+|+2+|)=+(5+2)=+7

   -5+(-2)=-(|-5|+|-2|)=-(5+2)=-7

Կանոն 2. Տարբեր նշաններ ունեցող ամբողջ թվերի գումարը գտնելու համար պետք է`

1. այդ թվերի բացարձակ արժեքներից ավելի մեծից հանել ավելի փոքրը,

2. ստացված թվից առաջ դնել այն գումարելիի նշանը, որի բացարձակ արժեքն ավելի մեծ է։

  Oրինակ՝ -6+(+4)=-(|-6|-|+4|)=-(6-4)=-2

-6+(+7)=+(|+7|-|-6|)=+1=1

Առաջադրանքեր

1) Կատարե՛ք գումարում.

ա) (+7) + (+2),

(+7)+(+2)=+(|+7|+|+2+|)=+(7+2)=+9

բ) (+10) + (+15),

(+10)+(+15)=(|+10|+|+15+|)=(10+15)=+25

գ) (–17) + (–12),

(-17)+(-12)=(|-17|+|-12+|)=(17+12)=-29

դ) (–18) + (–3)

(-18)+(3)=+(|-18|+|-3+|)=+(18+3)=+21

ե) (–21) + (–4),

(-21)+(-4)=+(|-21|+|-4+|)=+(21+4)=-25

զ) (–29) + (–41)։

(-41)+(-29)=+(|-41|+|-29+|)=+(41+29)=-70

2) Գումարե՛ք հետևյալ թվերը.

ա) –10, +7  հետո գումարիր –3,   

(-10)+(+7)=+(|-10|-|+7+|)=+(10-7)=-3

(-3)+(-3)=+(|-3|+|-3|)=(3+3)=-6    
բ) +7, +3 հետո գումարիր –4,

(+7)+(+3)=+(|+7|+|+3+|)=+(7+3)=+10

(+10)+(-4)=+(|+10|-|-4+|)=+6=6

բ) +23, –40 հետո գումարիր +6,

(+23)+(-40)=+(|+23|+|-40+|)=(40-23=17)=-17

(/17/)+(/6/)=(17-6)=11

գ) –18, +11 հետո գումարիր  –10,

(/-18/)+(+11)=(18-11)=(7)=-7

(/-10/)+(/-7/)=(10+17)=27=-27

—դ) +18, –27 հետո գումարիր  –5,

(/-27/)+(+18)=(27-18)=9=-9

(/-9/)+(/-5/)=(9+5)=14=-14

=ե) –29, +40 հետո գումարիր  +30։

(/-29/)+(+40)=(40-29)=11=-11
(/-11/)+(/+30/)=(30-11)=19=-19

3) Մի հույն ծնվել է մ. թ. ա. 48 թ. եւ վախճանվել է մ. թ. ա 25 թ.։ Քանի՞տարի է ապրել այդ հույնը։
48-25=23

4) Ի՞նչ թիվ պետք է գրել աստղանիշի փոխարեն, որպեսզի ստացվի հավասարություն.

ա) (-9) + (+8) = –1,
դ) (-18) + (+7) = –11,
է) (+5) + (-2) = 3,

բ) –3 + (-3) = –6,
ե)(- 12) + (+2) = –10,
ը)(+ 25) +(- 5) = 20,

գ) –8 + (-2) = –10,
զ)(- 11) + 20 = 9,
թ) –5 + (-6) = –11։

5) Գումարե՛ք հետեւյալ թվերը.

ա) –3, –9 հետո գումարիր –5

(-3)+(-9)=+(|-9|+|-3+|)=+(9+3)=-12

(-12)+(-5)=+(|-12|+|-5+|)=+(12+5)=-17
գ) –11, –7 հետո գումարիր –12,

(-11)+(-7)=+(|-11|+|-7+|)=+(11+7)=-18

(-18)+(-12)=+(|-18|+|-12+|)=+(18+12)=+30

ե) –21, –3 հետո գումարիր –18,

(-21)+(-3)=+(|-21|+|-3+|)=+(21+3)=-24

(-24)+(-18)=+(|-24|+|-18+|)=+(24+18)=-42

բ) –1, –20 հետո գումարիր –8,

(-20)+(-1=+(|-20|+|-1+|)=+(20+1)=-21

(-21)+(-8)=+(|-21|+|-8+|)=+(21+8)=-29

դ) –6, –9 հետո գումարիր –10,

(-6)+(-9)=+(|-6|+|-9+|)=+(6+9)=-15

(-15)+(-10)=+(|-15|+|-10+|)=+(15+10)=-25

զ) –4, –15 հետո գումարիր –25։

(-15)+(-4)=+(|-15|+|-4+|)=+(15+4)=-29

(-29)+(-25)=+(|-29|+|-25+|)=+(29+25)=-54

6) Թիվը ներկայացրե՛ք երկու բացասական գումարելիների գումարի տեսքով.

ա) –30=-(-15)+(-15)
բ) –25=(-15)+(-10)
գ) –62=(-60)+(-2)
դ) –50=(+50)+(-100)
ե) –38=(-37)+(-1)

7) Կատարե՛ք գումարում.

ա) (+3) + (–4),

(+3)+(-4)=+(|+3|-|-4+)=(3-4)=-1

դ) (+15) + (–6),

(+15)+(-6)=+(|+15|+|-6+|)=(15-6)=9

է) (–18) + (+7),

(-18)+(+7)=+(|+7|-|-18+|)=-11

բ) (–11) + (+5),

(+5)+(-11)=+(|+5|-|-11+|)=-6
ե) (–8) + (+7),

(+7)+(-8)=+(|+7|-|-8+|)=-1
ը) (–21) + (+8),

(+8+)+(-21)=+(|+8|+—21+|)=+(21-8)=13=-13

գ) (–10) + (+3),

(+3)+(-10)=+(|+3|-|-10+|)=+(10-3)=7=-7
զ) (+31) + (–10),

(+31)+(-10) =+(|+31-|-10+|)=+(31-10)=21
թ) (+19) + (–12)։

(+19)+(-12)=+(|+19-|-12+|)=+(19-12)=+7

8. Խնդիր ֆլեշմոբից:
Մոնիկան ունի տարբեր գույնի երեք արկղ՝ սպիտակ, կարմիր և կանաչ: Դրանցից մեկում տանձ է,  մյուսում՝ խնձոր, մեկն էլ դատարկ է: Ո՞ր գույնի արկղում է տանձը, եթե հայտնի է, որ այն կա՛մ սպիտակ, կա՛մ կարմիր արկղում է, իսկ խնձորը` ո՛չ սպիտակ, ո՛չ էլ կանաչ արկղում։

Սպիտակում

9. Խնդիր ֆլեշմոբից:
Առաջին կանգառում ավտոբուսից իջան 3 ուղևոր, երկրորդ կանգառում բարձրացան 6 ուղևոր, երրորդ կանգառում իջան 4 ուղևոր և բարձրացան 3 ուղևոր։ Արդյունքում ավտոբուսում մնացին 15 ուղևոր։ Սկզբում ավտոբուսում քանի՞ ուղևոր կար։

13

Մայրենի 16.11.2021

Բառակապակցությունների իմաստներն արտահայտի՛ր մեկական բառով:
Օրինակ՝
սրտի ձև ունեցող — սրտաձև:
Մոր քույրը,մորաքւյր դարպասը պահող, դարպասապահ ժամանակը ցույց տվող, ժամացույց ջրի աման, ջրաման գաղտնիք պահող, գաղտնապահ նավ վարող, նավավար ծաղկի թերթիկ, ծաղկաթերթիկկ արագ վազող, արագավազ ամենից մեծ, ամենամեծ պոչ չունեցող,անպոչ անուշ համ ունեցող, անուշահամ քարով շինված,քարաշեն կին բժիշկ,  բժշկուհի բալի ծառ բալենի: 

Բառակապակցությունների իմաստներն արտահայտի՛ր մեկական բառով:
Բարի սիրտ ունեցող, բարեսիրտ խիղճ չունեցող,անխիղճ բարձր ձայնով,բարձրաձայն միշտ ժպտուն,մշտաժպպիտ գանձը պահելու տեղ, գանձարան կապույտ աչքերով,կապուտաչյա արքայի որդի,արքայորդի հույների երկիր,Հունաստան փոքր էշ,քուռակ ծաղիկներով զարդարված,ծաղկազարդ քաղաքում ապրող,քաղաքաբնակ հայերի երկիր Հայաստան: 

Բառակապակցությունների իմաստներն արտահայտի՛ր մեկական բառով:
Ավետիս (բարի լուր) բերող,Ավետաբեր արագ ընթացող,արագնթաց բաժակը ձեռքին արտասանվող ճառ, բաժակաճառ վեպ գրող,վիպագիր բառարան գրող, բառարանագիր արտասահմանում ապրող մարդ, արտասահմանցի բույսերի մասին գիտություն բուսագիտություն: 

Ամեն շարքից մի բաղադրիչ ընտրի´ր և բաղադրյալ բառեր կազմի´ր (քանիսը կստացվի): 

1.Ա. Թութ, կարմիր, փուշ, ոսկի, տուն, գույն, կաթ(ն), խորհուրդ:
  Բ. Ան-, -յա, -ենի, -ոտ, -արան, -ավուն, -եղեն, -ավոր:
թթենի, կարմրավուն, փշոտ, ոսկյա, անտուն, գունավոր, կաթնեղեն, խորհրդարան:
2. Ա. Գետ, կանչ, լույս (լուս), գիր (գր), սիրտ (սրտ), միտ:
      Բ. Ան-, -ավոր, -ել, -ակ, -ք, -ոտ: 
գետակ, կանչել, լուսավոր, գիրք, միտք, անսիրտ

Տրված բառաշարքից ընտրի՛ր ածանցավոր բառերը ե արմատն ընդգծիր:
Շապիկ, մկնիկ, զատիկ, ծաղիկ, մայրիկ, աղջիկ,շնիկ, փիսիկ, գեղեցիկ, կապիկ, փոքրիկ, սիրունիկ, կողիկ (կոտլետ), թիթեռնիկ, ծիտիկ, քթիկ, տոտիկ, մատիկ,գնդակ, գետակ, վանդակ, ելակ, կատակ, նապաստակ, առվակ, զավակ, բակ, գուշակ, որդյակ, դղյակ, կտակ, պատանյակ, թիակ, թակ, բլրակ, վարդակ, սոխակ, մահակ, մոծակ,գայլուկ, բուկ, մանուկ, գառնուկ, ձագուկ, ձուկ, ձիուկ, բազուկ, մուկ, աղմուկ, հատուկ, մարդուկ, պոչուկ, վհուկ, ձմերուկ 

Բառակապակցությունների իմաստներն արտահայտի՛ր մեկական բառով:
Օրինակ՝
սրտի ձև ունեցող — սրտաձև:
Մոր քույրը,մորաքւյր դարպասը պահող, դարպասապահ ժամանակը ցույց տվող, ժամացույց ջրի աման, ջրաման գաղտնիք պահող, գաղտնապահ նավ վարող, նավավար ծաղկի թերթիկ, ծաղկաթերթիկկ արագ վազող, արագավազ ամենից մեծ, ամենամեծ պոչ չունեցող,անպոչ անուշ համ ունեցող, անուշահամ քարով շինված,քարաշեն կին բժիշկ,  բժշկուհի բալի ծառ բալենի: 

Բառակապակցությունների իմաստներն արտահայտի՛ր մեկական բառով:
Բարի սիրտ ունեցող, բարեսիրտ խիղճ չունեցող,անխիղճ բարձր ձայնով,բարձրաձայն միշտ ժպտուն,մշտաժպպիտ գանձը պահելու տեղ, գանձարան կապույտ աչքերով,կապուտաչյա արքայի որդի,արքայորդի հույների երկիր,Հունաստան փոքր էշ,քուռակ ծաղիկներով զարդարված,ծաղկազարդ քաղաքում ապրող,քաղաքաբնակ հայերի երկիր Հայաստան: 

Բառակապակցությունների իմաստներն արտահայտի՛ր մեկական բառով:
Ավետիս (բարի լուր) բերող,Ավետաբեր արագ ընթացող,արագնթաց բաժակը ձեռքին արտասանվող ճառ, բաժակաճառ վեպ գրող,վիպագիր բառարան գրող, բառարանագիր արտասահմանում ապրող մարդ, արտասահմանցի բույսերի մասին գիտություն բուսագիտություն: 

Ամեն շարքից մի բաղադրիչ ընտրի´ր և բաղադրյալ բառեր կազմի´ր (քանիսը կստացվի): 

1.Ա. Թութ, կարմիր, փուշ, ոսկի, տուն, գույն, կաթ(ն), խորհուրդ:
  Բ. Ան-, -յա, -ենի, -ոտ, -արան, -ավուն, -եղեն, -ավոր:
թթենի, կարմրավուն, փշոտ, ոսկյա, անտուն, գունավոր, կաթնեղեն, խորհրդարան:
2. Ա. Գետ, կանչ, լույս (լուս), գիր (գր), սիրտ (սրտ), միտ:
      Բ. Ան-, -ավոր, -ել, -ակ, -ք, -ոտ: 
գետակ, կանչել, լուսավոր, գիրք, միտք, անսիրտ

Տրված բառաշարքից ընտրի՛ր ածանցավոր բառերը ե արմատն ընդգծիր:
Շապիկ, մկնիկ, զատիկ, ծաղիկ, մայրիկ, աղջիկ,շնիկ, փիսիկ, գեղեցիկ, կապիկ, փոքրիկ, սիրունիկ, կողիկ (կոտլետ), թիթեռնիկ, ծիտիկ, քթիկ, տոտիկ, մատիկ,գնդակ, գետակ, վանդակ, ելակ, կատակ, նապաստակ, առվակ, զավակ, բակ, գուշակ, որդյակ, դղյակ, կտակ, պատանյակ, թիակ, թակ, բլրակ, վարդակ, սոխակ, մահակ, մոծակ,գայլուկ, բուկ, մանուկ, գառնուկ, ձագուկ, ձուկ, ձիուկ, բազուկ, մուկ, աղմուկ, հատուկ, մարդուկ, պոչուկ, վհուկ, ձմերուկ 

Բառակապակցությունների իմաստներն արտահայտի՛ր մեկական բառով:
Օրինակ՝
սրտի ձև ունեցող — սրտաձև:
Մոր քույրը,մորաքւյր դարպասը պահող, դարպասապահ ժամանակը ցույց տվող, ժամացույց ջրի աման, ջրաման գաղտնիք պահող, գաղտնապահ նավ վարող, նավավար ծաղկի թերթիկ, ծաղկաթերթիկկ արագ վազող, արագավազ ամենից մեծ, ամենամեծ պոչ չունեցող,անպոչ անուշ համ ունեցող, անուշահամ քարով շինված,քարաշեն կին բժիշկ,  բժշկուհի բալի ծառ բալենի: 

Բառակապակցությունների իմաստներն արտահայտի՛ր մեկական բառով:
Բարի սիրտ ունեցող, բարեսիրտ խիղճ չունեցող,անխիղճ բարձր ձայնով,բարձրաձայն միշտ ժպտուն,մշտաժպպիտ գանձը պահելու տեղ, գանձարան կապույտ աչքերով,կապուտաչյա արքայի որդի,արքայորդի հույների երկիր,Հունաստան փոքր էշ,քուռակ ծաղիկներով զարդարված,ծաղկազարդ քաղաքում ապրող,քաղաքաբնակ հայերի երկիր Հայաստան: 

Բառակապակցությունների իմաստներն արտահայտի՛ր մեկական բառով:
Ավետիս (բարի լուր) բերող,Ավետաբեր արագ ընթացող,արագնթաց բաժակը ձեռքին արտասանվող ճառ, բաժակաճառ վեպ գրող,վիպագիր բառարան գրող, բառարանագիր արտասահմանում ապրող մարդ, արտասահմանցի բույսերի մասին գիտություն բուսագիտություն: 

Ամեն շարքից մի բաղադրիչ ընտրի´ր և բաղադրյալ բառեր կազմի´ր (քանիսը կստացվի): 

1.Ա. Թութ, կարմիր, փուշ, ոսկի, տուն, գույն, կաթ(ն), խորհուրդ:
  Բ. Ան-, -յա, -ենի, -ոտ, -արան, -ավուն, -եղեն, -ավոր:
թթենի, կարմրավուն, փշոտ, ոսկյա, անտուն, գունավոր, կաթնեղեն, խորհրդարան:
2. Ա. Գետ, կանչ, լույս (լուս), գիր (գր), սիրտ (սրտ), միտ:
      Բ. Ան-, -ավոր, -ել, -ակ, -ք, -ոտ: 
գետակ, կանչել, լուսավոր, գիրք, միտք, անսիրտ

Տրված բառաշարքից ընտրի՛ր ածանցավոր բառերը ե արմատն ընդգծիր:
Շապիկ, մկնիկ, զատիկ, ծաղիկ, մայրիկ, աղջիկ,շնիկ, փիսիկ, գեղեցիկ, կապիկ, փոքրիկ, սիրունիկ, կողիկ (կոտլետ), թիթեռնիկ, ծիտիկ, քթիկ, տոտիկ, մատիկ,գնդակ, գետակ, վանդակ, ելակ, կատակ, նապաստակ, առվակ, զավակ, բակ, գուշակ, որդյակ, դղյակ, կտակ, պատանյակ, թիակ, թակ, բլրակ, վարդակ, սոխակ, մահակ, մոծակ,գայլուկ, բուկ, մանուկ, գառնուկ, ձագուկ, ձուկ, ձիուկ, բազուկ, մուկ, աղմուկ, հատուկ, մարդուկ, պոչուկ, վհուկ, ձմերուկ 

Բառակապակցությունների իմաստներն արտահայտի՛ր մեկական բառով:
Օրինակ՝
սրտի ձև ունեցող — սրտաձև:
Մոր քույրը,մորաքւյր դարպասը պահող, դարպասապահ ժամանակը ցույց տվող, ժամացույց ջրի աման, ջրաման գաղտնիք պահող, գաղտնապահ նավ վարող, նավավար ծաղկի թերթիկ, ծաղկաթերթիկկ արագ վազող, արագավազ ամենից մեծ, ամենամեծ պոչ չունեցող,անպոչ անուշ համ ունեցող, անուշահամ քարով շինված,քարաշեն կին բժիշկ,  բժշկուհի բալի ծառ բալենի: 

Բառակապակցությունների իմաստներն արտահայտի՛ր մեկական բառով:
Բարի սիրտ ունեցող, բարեսիրտ խիղճ չունեցող,անխիղճ բարձր ձայնով,բարձրաձայն միշտ ժպտուն,մշտաժպպիտ գանձը պահելու տեղ, գանձարան կապույտ աչքերով,կապուտաչյա արքայի որդի,արքայորդի հույների երկիր,Հունաստան փոքր էշ,քուռակ ծաղիկներով զարդարված,ծաղկազարդ քաղաքում ապրող,քաղաքաբնակ հայերի երկիր Հայաստան: 

Բառակապակցությունների իմաստներն արտահայտի՛ր մեկական բառով:
Ավետիս (բարի լուր) բերող,Ավետաբեր արագ ընթացող,արագնթաց բաժակը ձեռքին արտասանվող ճառ, բաժակաճառ վեպ գրող,վիպագիր բառարան գրող, բառարանագիր արտասահմանում ապրող մարդ, արտասահմանցի բույսերի մասին գիտություն բուսագիտություն: 

Ամեն շարքից մի բաղադրիչ ընտրի´ր և բաղադրյալ բառեր կազմի´ր (քանիսը կստացվի): 

1.Ա. Թութ, կարմիր, փուշ, ոսկի, տուն, գույն, կաթ(ն), խորհուրդ:
  Բ. Ան-, -յա, -ենի, -ոտ, -արան, -ավուն, -եղեն, -ավոր:
թթենի, կարմրավուն, փշոտ, ոսկյա, անտուն, գունավոր, կաթնեղեն, խորհրդարան:
2. Ա. Գետ, կանչ, լույս (լուս), գիր (գր), սիրտ (սրտ), միտ:
      Բ. Ան-, -ավոր, -ել, -ակ, -ք, -ոտ: 
գետակ, կանչել, լուսավոր, գիրք, միտք, անսիրտ

Տրված բառաշարքից ընտրի՛ր ածանցավոր բառերը ե արմատն ընդգծիր:
Շապիկ, մկնիկ, զատիկ, ծաղիկ, մայրիկ, աղջիկ,շնիկ, փիսիկ, գեղեցիկ, կապիկ, փոքրիկ, սիրունիկ, կողիկ (կոտլետ), թիթեռնիկ, ծիտիկ, քթիկ, տոտիկ, մատիկ,գնդակ, գետակ, վանդակ, ելակ, կատակ, նապաստակ, առվակ, զավակ, բակ, գուշակ, որդյակ, դղյակ, կտակ, պատանյակ, թիակ, թակ, բլրակ, վարդակ, սոխակ, մահակ, մոծակ,գայլուկ, բուկ, մանուկ, գառնուկ, ձագուկ, ձուկ, ձիուկ, բազուկ, մուկ, աղմուկ, հատուկ, մարդուկ, պոչուկ, վհուկ, ձմերուկ 

Բառակապակցությունների իմաստներն արտահայտի՛ր մեկական բառով:
Օրինակ՝
սրտի ձև ունեցող — սրտաձև:
Մոր քույրը,մորաքւյր դարպասը պահող, դարպասապահ ժամանակը ցույց տվող, ժամացույց ջրի աման, ջրաման գաղտնիք պահող, գաղտնապահ նավ վարող, նավավար ծաղկի թերթիկ, ծաղկաթերթիկկ արագ վազող, արագավազ ամենից մեծ, ամենամեծ պոչ չունեցող,անպոչ անուշ համ ունեցող, անուշահամ քարով շինված,քարաշեն կին բժիշկ,  բժշկուհի բալի ծառ բալենի: 

Բառակապակցությունների իմաստներն արտահայտի՛ր մեկական բառով:
Բարի սիրտ ունեցող, բարեսիրտ խիղճ չունեցող,անխիղճ բարձր ձայնով,բարձրաձայն միշտ ժպտուն,մշտաժպպիտ գանձը պահելու տեղ, գանձարան կապույտ աչքերով,կապուտաչյա արքայի որդի,արքայորդի հույների երկիր,Հունաստան փոքր էշ,քուռակ ծաղիկներով զարդարված,ծաղկազարդ քաղաքում ապրող,քաղաքաբնակ հայերի երկիր Հայաստան: 

Բառակապակցությունների իմաստներն արտահայտի՛ր մեկական բառով:
Ավետիս (բարի լուր) բերող,Ավետաբեր արագ ընթացող,արագնթաց բաժակը ձեռքին արտասանվող ճառ, բաժակաճառ վեպ գրող,վիպագիր բառարան գրող, բառարանագիր արտասահմանում ապրող մարդ, արտասահմանցի բույսերի մասին գիտություն բուսագիտություն: 

Ամեն շարքից մի բաղադրիչ ընտրի´ր և բաղադրյալ բառեր կազմի´ր (քանիսը կստացվի): 

1.Ա. Թութ, կարմիր, փուշ, ոսկի, տուն, գույն, կաթ(ն), խորհուրդ:
  Բ. Ան-, -յա, -ենի, -ոտ, -արան, -ավուն, -եղեն, -ավոր:
թթենի, կարմրավուն, փշոտ, ոսկյա, անտուն, գունավոր, կաթնեղեն, խորհրդարան:
2. Ա. Գետ, կանչ, լույս (լուս), գիր (գր), սիրտ (սրտ), միտ:
      Բ. Ան-, -ավոր, -ել, -ակ, -ք, -ոտ: 
գետակ, կանչել, լուսավոր, գիրք, միտք, անսիրտ

Տրված բառաշարքից ընտրի՛ր ածանցավոր բառերը ե արմատն ընդգծիր:
Շապիկ, մկնիկ, զատիկ, ծաղիկ, մայրիկ, աղջիկ,շնիկ, փիսիկ, գեղեցիկ, կապիկ, փոքրիկ, սիրունիկ, կողիկ (կոտլետ), թիթեռնիկ, ծիտիկ, քթիկ, տոտիկ, մատիկ,գնդակ, գետակ, վանդակ, ելակ, կատակ, նապաստակ, առվակ, զավակ, բակ, գուշակ, որդյակ, դղյակ, կտակ, պատանյակ, թիակ, թակ, բլրակ, վարդակ, սոխակ, մահակ, մոծակ,գայլուկ, բուկ, մանուկ, գառնուկ, ձագուկ, ձուկ, ձիուկ, բազուկ, մուկ, աղմուկ, հատուկ, մարդուկ, պոչուկ, վհուկ, ձմերուկ 

Бермудский треугольник

Тайна Бермудского треугольника продолжает привлекать внимание общественности уже второй век. В вину аномалии, которая якобы находится в районе в Атлантическом океане, ограниченном треугольником, вершинами которого являются Флорида, Бермудские острова и Пуэрто-Рико, ставят загадочные исчезновения 50 кораблей и 20 самолетов. Точное количество морских и воздушных судов, исчезнувших в Бермудском треугольнике, неизвестно. При этом обломки многих кораблей и самолетов так и не были найдены.

В марте 1918 года гигантский американский танкер «Циклоп» исчез во время плавания через Бермудский треугольник. Судно, которое следовало из Бразилии в США, перевозило 309 членов экипажа, а также тысячи тонн марганцевой руды. Транспортный корабль после выхода в рейс больше никогда не видели, никаких следов также не было обнаружено. Судно с экипажем и пассажирами считается одной из самых больших людских потерь в Бермудском треугольнике.

Պարապմունք 35.

Հիշեցնում եմ  նոյեմբեր ամսվա ընթացիկ նախագծերը:
Ժամկետը՝ մինչև նոյեմբերի վերջ:

1. Հին խնդիրների ժողովածու
2. Իմ մաթեմատիկ ընտանիքը
3. Խնդիրների տեսագրում /երկրորդ մակարդակ կամ առաջարկում են սովորողները/:

Թեմա՝ Թվի բացարձակ արժեք կամ մոդուլ:

Թվի բացարձակ արժեք ասելով կհասկանանք, այդ թվի և կոորդինատային առանցք սկզբնակետի հեռավորությունը:

 Թվի բացարձակ արժեքը շատ հաճախ ասում են նաև թվի մոդուլ, կգրենք այսպես. Մոդուլի նշանը գրվում է  երկու ուղիղ գծով՝  | |:

 Օգտագործելով այդ նշանակումը՝ կարող ենք, օրինակ, գրել.

|–1| = 1, |0| = 0, |–7| = 7, |+8| = 8։

Առաջադրանքներ

1) Կոորդինատների սկզբից ի՞նչ հեռավորության վրա են գտնվում A(+5)-5 միավոր աջ , B (–9)-9 միավոր ձախ, C (+2)-2 միավոր աջ, D (–20)-20 միավոր ձախ կետերը։

2) Գտե՛ք հետևյալ թվերի բացարձակ արժեքները.
|-10|=+10

|+ 1|=-1,

|– 3|=+3

| + 12|=-12,

|+ 18|=-18

|0|=0,

|– 19|=+19,

| – 100|=+100։

3)Հաշվե՛ք |*| : 5 + 11 արտահայտության արժեքները` աստղանիշի փոխարեն տեղադրելով հետևյալ թվերը.

0, – 15, – 45, 10, – 30։

|0|:5+11=11

|-15|:5+11=14

|-45|:5+11=20

|10|:5+11=13

|-30|:5+11=17

4) Հաշվե՛ք

ա) |– 6| + |4|=10

բ) |– 50| + |– 4|=54

գ) |– 18| · |– 21|=378

դ) |21| – |6|=15

ե) |31| + |27|=58

զ) |44| : |– 4|=11

է) |– 3| – |– 1|=2

ը) |15| · |– 12|=180

թ) |– 210| : |– 15|=14

5) Եթե դրական ամբողջ թվի բացարձակ արժեքը հավասար է 9-ի, ինչի՞ է հավասար նրա հակադիր թվի բացարձակ արժեքը։

9

6) Երկու թվերից ընտրե՛ք այն թիվը, որի բացարձակ արժեքն ավելի մեծ է.

ա) – 7 <11,

|-7|=7

|11|=11

11-7=4
գ) – 31 եւ – 50,

|-31|=31

|-50|=50

50>31

50-31=19
ե) 0 եւ – 3

3

|0|=0

|-3|=3

բ) – 6 եւ – 5,

|-6|=6

|-5|=5

6>5

6-5=1
դ) 9 եւ 8,

9
զ) 17 եւ 0։

17

7) Համեմատե՛ք թվերը.

ա) – 8 < 7, գ) 3 > –13, ե) – 7 >–17,

բ) – 9 > – 11, դ) 0 > – 4, զ) 1 > – 8։

8) Թվերը դասավորե՛ք նրանց բացարձակ արժեքների աճման կարգով.

– 18, 0, 29, 3, – 4, – 17, – 5, 39։

0,3,4,5,17,18,39

9) Թվերը դասավորե՛ք նվազման կարգով.

50, – 37, 88, 29, – 67, – 33, – 18։

88,55,29,-18,-33,-37,-67

10) 41, – 43, – 49, 42, – 47, – 44, – 50 թվերի մեջ գտե՛ք ամենափոքր բացարձակ արժեքն ունեցողը։

41

Կարևոր: Սիրելի սովորողներ, Ինչ հետաքրքիր, ոչ ստանդարտ  խնդիրներ կառաջարկեք մաթեմատիկական ֆլեշմոբի նոյեմբեր ամսվա համար:

11)Խնդիրներ ֆլեշմոբից, լրացուցիչ
Ճագարն ուներ 20 գազար: Ամեն օր նա ուտում էր երկու գազար: Շաբաթվա ո՞ր օրն էր նա սկսել ուտել իր գազարները, եթե 11-րդ գազարը կերել էր երեքշաբթի օրը:

հինգշաբթի

12) Փուչիկները վաճառվում են տարբեր փաթեթներով, որոնցից յուրաքանչյուրը պարունակում է՝ 5, 10 կամ 25 հատ փուչիկ: Ամենաքիչը քանի՞ փաթեթ պետք է գնի Մարինեն, եթե նա ուզում է գնել ճիշտ 70 փուչիկ:

25+25+10+10=70

պարապմունք 34

Թեմա՝ Հակադիր թվեր
Կարդա տեսությունը,  հետո դիտիր տեսանյութը:

Այն ամբողջ թվերը, որոնք կոորդինատային ուղղի վրա գտնվում են զրոյից միևնույն հեռավորության վրա, բայց հակառակ ուղղություններով, կոչվում են հակադիր թվեր։

Օրինակ -5  ու 5-ը 0-ից գտնվում են 5 միավոր հեռավորության վրա, և տեղադրված են տարբեր ուղղություններով, ուրեմն այդ թվերը  հակադիր թվեր են։

Հասկանալի է, որ յուրաքանչյուր ամբողջ թվի համար գոյություն ունի նրան հակադիր միայն մեկ թիվ։ Օրինակ՝ +7 թվին հակադիր է –7 թիվը, իսկ –7 թվին հակադիր է +7 թիվը, գրենք այսպես.

– (+7) = –7,
– (–7) = +7։

Ինչպես տեսնում եք, հակադիր թվերը տարբերվում են կրարց  միայն նշանով։ 0 թիվը նշան չունի եւ այդ պատճառով համարվում է ինքն իրեն հակադիր։ Կոորդինատային ուղղի վրա այն կետերը, որոնց կոորդինատները հակադիր թվեր են, հաճախ կոչվում են հակադիր կետեր։

1. Ո՞ր թվերն են կոչվում հակադիր թվեր, գրիր օրինակներ:

Հակադիր թվեր կոչվում են այն թվերը, որոնք զրոյից գտնվում են նույն հեռավորության վրա, բայց տարբեր ուղություններով, օրինակ՝ +7 և -7, +2 և -2

2. Գրե՛ք եւ ընթերցե՛ք տրված թվին հակադիր թիվը.

ա) –8 և+8,     գ) +3 և -3,        ե) –200 և +200,           է) –32 և +32,

բ) –11 և +11,    դ) +18 և -18,       զ) +137 և -137,           ը) –41 և +41։

3. ա) դրական թվի հակադիր թիվը ի՞նչ նշան ունի,

—

բ) բացասական թվի հակադիր թիվը ինչ նշան ունի

+

գ) Գրիր զրոյի հակադիր թիվը:

Զրոն — չունի:

4. Գտե՛ք այն թիվը, որը աստղանիշի փոխարեն տեղադրելու դեպքում հավասարությունը ճիշտ կլինի.

ա) -35 = 35

բ) – 81 = 81

գ) + 44 = –44

դ) +125 = –125։

5.Հետեւյալ հավասարություններից որո՞նք են ճիշտ կազմված.

ա) – (–63) = 63,
գ) 38 = – (+38),
ե) 16 = + (–16),

բ) – (+45) = –45,
դ) –52 = – (–52),
զ) –27 = – (+27)։

6.Տրված են A (–11), B (+17) կետերը։ Գրե՛ք՝

ա) C կետի կոորդինատը, եթե այն հակադիր է A կետին,

C (+11)

բ) D կետի կոորդինատը, եթե այն հակադիր է B կետին։

D (-17)

7. Նշված տոկոսները արտահայտիր կոտորակներով.
12%=12/100
14%=14/100
50%=50/100
110%=110/100
60%=60/100
25%=25/100

8. Հաշվի՛ր
1.¼+2.⅗=3. 17/20
12.1/6×3=219
4/7-1/7=3/7
9/10+⅕=11/10

9. Խնդիր ֆլեշմոբից:
Մարիամն ամեն օր գրում է այդ օրվա ամսաթիվն ու ամիսը, այնուհետև հաշվում է  թվանշանների գումարը: Օրինակ՝ մարտի 26-ը գրում է այսպես՝  26.03, գումարը կլինի՝  2+6+0+3=11: Մարիամի ստացած ամենամեծ գումարը ո՞րը կլինի։

2+9+0+9=12

10. Խնդիր ֆլեշմոբից:
Ճագարն ուներ 20 գազար: Ամեն օր նա ուտում էր երկու գազար: Շաբաթվա ո՞ր օրն էր նա սկսել ուտել իր գազարները, եթե 11-րդ գազարը  կերել էր երեքշաբթի օրը:

Հինգշաբթի

Պարապմունք 33

Առաջադրանքներ:

1) Ի՞նչ են նշանակում հետևյալ գրառումները.

A (–71), B (+2), C (–2), D (+20), E (–52), F (–10)։

Թվերը տառերի կորդինատներն են:

2) Ի՞նչ կոորդինատ կունենա այն կետը, որն ունի՝

ա) կոորդինատների սկզբից հինգ միավոր հեռավորություն դրական ուղղությամբ,

+5

բ) կոորդինատների սկզբից չորս միավոր հեռավորություն բացասական ուղղությամբ։

-4

3) Կոորդինատային ուղղի վրա քանի՞ բնական թիվ է գտնվում հետևյալ թվերի միջև.

ա) –5 3 3

բ) 0 4 4

գ) 7 8 15:

4) A կետի կոորդինատը –4 է։ Նրա ո՞ր կողմում է գտնվում և նրանից քանի՞ միավոր հեռավորություն ունի B կետը, եթե B-ի կոորդինատն է՝

ա) –9

B կետը գտնվում է 5 միավոր հեռավորության վրա բացասական ուղությամբ:

բ) –1

B կետը գտնվում է 3 միավոր հեռավորության վրա դրական ուղությամբ:

գ) +3

B կետը գտնվում է 7 միավոր հեռավորության վրա դրական ուղությամբ:

դ) +10։

B կետը գտնվում է 14 միավոր հեռավորության վրա դրական ուղությամբ:

5) Գծե՛ք կոորդինատային ուղիղ և նրա վրա նշե՛ք
A (–3), B (+7), C(–6), D (+1), E (+5), F (–5), G (–4) կետերը:

6) Կոորդինատային ուղղի վրա նշե՛ք
–7, –5, –2, 0, +1, +4, +8, +10 թվերին համապատասխանող կետերը։

7) Կոորդինատային ուղղի վրա
A (–6), B (+2), C (–3), D (–4), E (+8), F (–2), G (–10) կետերից ո՞րն է գտնվում ամենից ձախ, և ո՞րը՝ ամենից աջ։

Ամենից ձախ գտնվում է G(-10)ն է, իսկ ամենաաջում գտնվում է E(+8):

8) Գծե՛ք կոորդինատային ուղիղ և նրա վրա նշե՛ք A (–3) կետը։ Նշե՛ք նաև՝

ա) B կետը, որը գտնվում է A կետից երկու միավոր դեպի աջ

բ) C կետը, որը գտնվում է A կետից երեք միավոր դեպի ձախ։

9.Որո՞նք են ամենամեծ եւ ամենափոքր երկնիշ բացասական ամբողջ թվերը։

Ամենամեծ բացասական երկնիշ թիվը -10ն է, իսկ ամենափոքրը -99ը:

10.Գրեք այն երեք հաջորդական ամբողջ թվերը, որոնցից՝

ա) ամենափոքրը –7-ն է

-5, -6, -7

բ) ամենամեծը  –5-ն է։

-7, -6, -5

11.Համեմատե՛ք թվերը.

ա) – 8 < 7

գ) 3 > –13

ե) – 7 > –17

բ) – 9 > – 11

դ) 0 > – 4

զ) 1 > – 8։

12.Անկանոն կոտորակները դարձրու խառը թվեր՝
31/10, 35/6, 121/20, 304/100

3. 1/10

5. 5/6

6. 1/20

3. 4.100

13.Խնդիր ֆլեշմոբից: Լրացուցիչ:
Երկնիշ թվի թվանշանների արտադրյալը 21 է: Որքա՞ն է այդ թվի թվանշանների գումարը:

37

3×7=21

3+7=10

14. Խնդիր ֆլեշմոբից:Լրացուցիչ:
Երեք հաջորդական զույգ թվերի գումարը 336 է։ Գտի՛ր այդ թվերից ամենամեծը։

114