38

1) Ինչպես են ամբողջ թվերը իրարից հանում, գրիր կանոնը:
Թիվը հանելիս այդ թիվը կոտորակային ուղղու վրա գնում է դեպի ձախ։ Օրինակ -5 – +6=-1
2) Գրիր երկու բացասական թվեր և իրարից հանիր:
-4 – -2 = -2
3)Հաշվիր.

ա) 6 – 7 = -1
բ) –30 – 44 = +14
գ) 12 – 9 = +3
դ) 18 – 23 = -5
ե) –11 – 9 = -2
զ) 8 – 2 = +6
է) –16 – 7 = -23
ը) 0 –16 = -16

4) Կատարիր հանումը.

ա) 34–(–7) = +27
բ) 101 – (–8) = +93
գ) 29 – (–11) = +18
դ) –70 – (–14) = -56
ե) –48–(–25) = -23
զ) –17 – (–34) = +17
է) –52 – (–2) = -50
ը) 82 – (–3) = +79

5) Գտե՛ք և համեմատե՛ք արտահայտությունների արժեքները.

ա) 8 – 3 և 3 – 8, = +5 > -5
գ) –25 – (–3) և –3 – (–25), = -22 < +22
բ) (–7) – 4 և 4 – (–7), = -3 = -3
դ) 6 – (–2) և (–2) – 6 = +4 = +4

6) Ի՞նչ թիվ պետք է գրել աստղանիշի փոխարեն, որպեսզի հավասարու թյուն ստացվի.

ա) 2 – 8 = –6,
դ) -28+ 25 = –3,
է) -3+ 9 = 6,
բ) 0 – (-14) = 7,
ե) –15+ -14 = –1,
ը) 19 – 11 = 8,
գ) 3 + (-23) = –20,
զ) –(-10) + 30 = 20,
թ) –61 – (-83) = 22։

7) Գտե՛ք արտահայտության արժեքը.

ա) (35 – 17) – 20, = -2
դ) (–18 + 6) – 39, = +27

8) Բերե՛ք երկու այնպիսի ամբողջ թվերի օրինակ, որոնց տարբերությունը լինի  դրական թիվ:

5>3

9) Սուզանավի խորաչափը ցույց էր տալիս ծովի մակերևույթից 145 մ խորություն (–145 մ)։ Որոշ ժամանակ անց խորաչափի ցուցմունքը դարձավ –173 մ։ Ինչքա՞ն էր սուզանավի ընթացքի նախկին և նորխորությունների տարբերությունը։
28 մ

37

1) Հաշվե՛ք.

ա) |–3| + |+2|, = 5
գ) 4 · |+6| = 24
բ) |–28| + |–6| – 25,  = 9   
դ) 18 : |–6| = 3
ե) 2·|-5|+6·|-1| = 16
զ)13·|+2|-26 = 0

2) Կոորդինատային ուղղի վրա նշե՛ք A (–7), B (+2) կետերը եւ գտե՛ք այդ կետերի հեռավորությունը։ Ճի՞շտ է արդյոք, որ այդ հեռավորությունը հավասար է C (+7) եւ D (–2) կետերի հեռավորությանը։

Ճիշտ է

3)Խանութ բերեցին երկու արկղ սառեցրած ձուկ, ընդ որում առաջին արկղում 15 կգ-ով ավելի ձուկ կար, քան երկրորդում: Առաջին արկղն արժեր 90000 դրամ, երկրորդը` 60000 դրամ: Քանի՞ կիլոգրամ ձուկ կար յուրաքանչյուր արկղում:

30, 45

4) Հաշվե՛ք.

ա) (–8) +(+16), = +8

բ) (+17) + (–4), = 13

գ) (–1) +(+1), = 0

դ) (+20) +(–18), = +2

ե) (–7) + (+5), = -2
զ) (+21) + (–6), -15

է) (–1) + (+7), = 6

ը) (+15) +(–60) = – 45

թ) (-10)+(-35) = – 45
ժ) (-22)+(-18) = -40
ի) (+9)+(+91) = 100
լ) (+120)+(251) = 371

6.Ինչի՞ է հավասար ամենամեծ բացասական ամբողջ թվի և ամենափոքր դրական ամբողջ թվի  գումարը:

0

7)Տրված են –5, –11, +18, –9, +6 թվերը։ Գտե՛ք՝

ա) յուրաքանչյուր  թվի հակադիր թիվը,
–5, –11, +18, –9, +6
+5,+11,-18,+9,-6

բ) բոլոր  թվերը գումարեք,
–5, –11, +18, –9, +6 = -1
գ) գտեք գումարի հակադիր թիվը:
+1

8)Գնացքը 3 ժամում անցավ 250 կմ։ Առաջին ժամում այն անցավ ճանապարհի 40 %-ը, երկրորդ ժամում՝ մնացածի 40 %-ը։ Քանի՞ կիլոմետր անցավ գնացքը յուրաքանչյուր ժամում։

1-100
2-60
3-90

9) լրացուցիչ, խնդիր ֆլեշմոբից:
Դասարանի բոլոր 30 սովորողները ցանկություն հայտնեցին մասնակցելու ֆուտբոլի կամ բասկետբոլի  մրցումներին: Նրանցից 15-ը ցանկություն հայտնեց մասնակցելու  ֆուտբոլի մրցումներին, իսկ  20-ը` բասկետբոլի: Քանի՞ սովորող մասնակցեց և՛ ֆուտբոլի, և՛ բասկետբոլի մրցումներին:
5

Սպիտակ ջրաշուշանը (ամերիկյան հնդիկների հեքիաթներից)

Բառարանային աշխատանք:

1.Դուրս գրիր քեզ անծանոթ բառերը և բացատրիր բառարանի օգնությամբ:
Այս պատմվածքի մեջ ինձ անծանոթ բառեր։
2.Գտիր տրված բառերին մեկական  հոմանիշ: 
դեպք – պատահար
ընդհարվել – բախվել
մրրիկ – փոթորիկ
ճառագայթ – շող
ամայի – անբնակ
գաղտագողի – գաղտնի
աստիճանաբար – հաջորդաբար

Քերականական աշխատանք;
Տրված հատվածում առանձնացրու իրանիշ և անձնանիշ գոյականները;

Իրանիշ – բոլդ
Անձնանիշ – թեք

Վաղուց,  շատ  վաղուց,  երբ  դեռ  թմբուկները  պատերազմ  չէին  գուժել  հնդիկներին,  պրերիայի  եզրին  մի  գեղեցիկ  գյուղակ  կար։  Այնտեղ  տղամարդիկ  վաղ  առավոտյան  որսի  էին  գնում  և  երեկոյան  տուն  վերադառնում  հարուստ  պաշարով․  կանայք  ուտելիք  էին  պատրաստում,  կար  անում,  իսկ  երեխաները  արևածագից  մինչև  արևմուտ  խաղ  էին  անում։  Բոլորն  էլ  երջանիկ  էին  և  համերաշխ։

Առաջադրանք

1. Կարդացե՛ք ստեղծագործությունը և կատարե՛ք ա  և բ  առաջադրանքները:

ա) Ո՞րն է հեքիաթի  արժանիքը (արժանիքները): Ընտրե՛ք տարբերակներից մեկը (մի քանիսը) և հիմնավորե՛ք։ Որոնք որ չեք ընտրում, հիմնավորե՛ք՝ ինչո՛ւ չեք ընտրում։

• Սյուժեն հետաքրքիր է։ – Ես համաձայն եմ այս տարբերակի հետ, որովհետև այնտեղ շատ հետաքրքիր բաներ են կատարվում:
• Պատկերավորման միջոցները շատ են։ – Ես համաձայն եմ այս տարբերակի հետ, որովհետև պատմության մեջ այդ տեղերը և մնացած բաները շատ լավ է նկարագրված:
• Արտահայտված գաղափարը հետաքրքիր է։ – Ես համաձայն չեմ այս տարբերակի հետ, որովհետև այս հեքիաթի գաղափարը ըստ ինձ հետաքրքիր չեր:
• Պատմելու ոճը հետաքրքիր է։ – Սյուժեն հետաքրքիր է։ – Ես համաձայն եմ այս տարբերակի հետ, որովհետև այնտեղ շատ հետաքրքիր բաներ են կատարվում:
• Պատկերավորման միջոցները շատ են։ – Ես համաձայն եմ այս տարբերակին, որովհետև պատմության մեջ այդ տեղերը և մնացած բաները շատ լավ է նկարագրված:
• Արտահայտված գաղափարը հետաքրքիր է։ – Ես համաձայն չեմ այս տարբերակին, որովհետև այնտեղ շատ հետաքրքիր բաներ են կատարվում:
• Պատմելու ոճը հետաքրքիր է։ – Ես համաձայն եմ այս տարբերակի հետ, որովհետև այս պատվածքը շատ լավ է պատմվում:
• Հեքիաթի կերպարները ամբողջական են և համոզիչ։ – Ես համաձայն չեմ այս տարբերակի հետ, որովհետև այս հեքիաթում հերոսնրը անընդհատ փոխվում էին:
• Հեքիաթում տեղեկատվություն կա հնդկացիների կյանքից։ – Ես համաձայն չեմ այս տարբերակի հետ, որովհետև այս հեքիաթում հնդկացիների մասին չի պատմվում, այլ պատմվում է մի գյուղի մասին:
• Հերոսները անձնավորված են, և դա հետաքրքիր է դարձնում հեքիաթը։ – Ինչ է նշանակում անձնավորված:

բ) Սա պատմություն էր ջրաշուշանի մասին։ Օգտագործելով պատկերավորման միջոցներ՝  մի այլ պատմությո՛ւն հորինեք բնության որևէ երևույթի, ծառի, ծաղկի, կենդանու, թռչունի կամ  ինչի մասին ուզում եք։

ԾԱՌԸ

Մի անգամ մարդիկ դպրոցի դիմացը մի ծառ տնկեցին: Ինչ որ ժամանակ անց այդ ծառը մեծացավ: Մի ինչ որ ժամնակ անց ծառը հոգնեց, քանի որ նա ամեն օր նույն բանն էր տեսնում: Օրինակ՝ թե ինչպես են աշակերտները գնում, գալիս և խաղում: Նա նաև նեղացել էր դպրոցի աշակերտներից, քանի որ նրանցից ոչ մեկը իրեն չէր ջրում: Մի օր նա շատ տխրեց և աշակերտները տեսնելով դա տեսնելով դա գնացին և ջրեցին ծառը: Դրանից հետո ամեն օր աշակերտները ջրում են ծառը:

Պարապմունք 44.

1. Նշված կոտորակները դարձրու՛  72 հայտարարով կոտորակներ  (0,5 միավոր )

1/3=1×24/3×24=24/72
2/9 = 2×8/9×8=8/72
12/24 =12×3/24×3=3/72
5/6 = 5×12/6×12=12/72
7/8 = 7×9/8×9=9/72

2.Անկանոն կոտորակը դարձրու’  խառը թիվ , իսկ ամբողջ մասը նշի՛ր կարմիրով 

10/8 = 1. 2/8
15/6  = 2. 3/6
21/10 = 2. 1/10
35/8  = 4. 3/8
42/10 = 4. 2/10

3.Տրված թիվը մեծացրու՛ կամ փոքրացրու  նշված մասով.

ա)36-ը մեծացրու իր 2/9 մասով = 44

բ) 48-ը փոքրացրու՛ իր 6/ 8 մասով: = 12

4.Գրե՛ք հետևյալ թվերը աճման կարգով.
31, –1, – 7, –1, 0, –11, 24, 7, – 2 ,–6 :

-11, -7, -6, -2, -1, 0 , 7, 24, 31

5.Քարտեզի վրա երկու քաղաքների հեռավորությունը հավասար է  4սմ­-ի։ Ինչի՞ է հավասար քաղաքների իրական հեռավորու­թյունը, եթե քարտեզի մասշտաբը
1 ։ 1000000 է։

1000000×4=4000000

6. Հաշվե՛ք.

ա) |–3| + |+2| – 4=+1            բ) 4 · |-6 +3|– 3 · |–7| + 2  = +13

7.Գնացքը 3 ժամում անցավ 1000 կմ։ Առաջին ժամում այն անցավ ճանապարհի 40%-ը, երկրորդ ժամում՝ մնացածի 40%-ը։ Քանի՞ կիլոմետր անցավ գնացքը երրորդ ժամում։ 
360

8 .Հաշվի՛ր.
ա)7-14 = -7
բ)-17+5 = -12    
գ) -21-5 = -16
դ)  -13+30 = 17   
ե) 10-(-25) = -15    
զ)12+(-22) = -10

1.Ինչպե՞ս է որոշվում աշխատանքի մեծությունը:
A=F x S
2.Էներգիայի ի՞նչ տեսակներ գիտեք:
քիմիական էներգիա,ատոմային էներգիա,արեգակի էներգիա,մեխանիկական էներգիա։
3.Օրգանական նյութերի քայքայման ժամանակ անջատվող էներգիան ինչո՞ւ է կոչվում քիմիական:
օրգանական նյութերի քայքայումից անջատվում է էներգիա:
4.Արագության չափման ի՞նչ միավորներ են ձեզ հայտնի:
կմ/ժ․մ/վ-ով
5.Մարմինների ձեւափոխության ո՞ր տեսակի դեպքում է առաջանում առաձ­գականության ուժը:
առանձգական դեֆորմացիայի ժամանակ առաջանում է առանձգականության ուժ որը ձկտում է վերականգնել մարմնի սկզբնական չափը և ձևը
6.Ուժի չափման ի՞նչ միավորներ են ձեզ հայտնի: Արդյո՞ք այդ նույն միավոր­ ներով է չափվում մարմի կշիռը:
ուժը չափվում է նյուտոնով կիլոնյուտոնով,մարմնի կշիռը կգ-ով
7. Ընտրե՛ք ճիշտ պնդումերը:

1. Մեխանիկական աշխատանք կատարվում է միայն այն ժամանակ, երբ մարմինը շարժվում է իր վրա կիրառված ուժի ազդեցությամբ։
2. Կատարված աշխատանքի մեծությունը կախված է ինչպես մարմնի վրա կիրառված ուժի մեծությունից, այնպես էլ ուժի ազդեցությամբ մարմնի անցած ճանապարհի երկարությունից։
3. Երկրի վրա կյանքի գոյությունը պայմանավորված է միայն արեգակ­ նային էներգիայով։
4. Կենդանի օրգանիզմների համար օրգանական նյութերը էներգիայի աղբյուր են: 
8. Լրացրե՛ք նախադասությունները:1. Էներգիան բնութագրում է մարմնի …. հնարավորությունը։2. Մարմինների հնարավոր փոխազդեցության կամ նրանց շարժմամբպայմանավորված էներգիան անվանում են …. ։3. Ի պատիվ անգլիացի գիտնական …. աշխատանքի միավորը կոչվում է …
9. Լուծե՛ք խնդիրները:ա) Որքա՞ն ճանապարհ կանցնի շնաձուկը 2 ժամում, եթե ընթանա 50 կմ/ժ արագությամբ:բ) Որքա՞ն ժամանակում ինքնաթիռը կթռչի Երեւանից Հռոմ, եթե այդ քաղաքների միջեւ օդուղու երկարությունը 3600 կմ է, իսկ ինքնաթիռի արագությունը` 800 կմ/ժ: